Встреча героев
Печорин узнает, что на Кавказ прибыла женщина с родинкой на щеке. Он сразу понимает, что это Вера. Известия о ее появлении заставили Печорина задуматься о своих истинных эмоциях: «Зачем она здесь? И она ли? И почему я думаю, что это она? и почему я даже так в этом уверен? Мало ли женщин с родинками на щеках?».
Григорий Александрович встречается с Верой, и их чувства загораются с новой силой. Герои видятся в тайне от всех, потому что Вера находится замужем за человеком, которого она не любит, но уважает.
Вера говорит Печорину, что она его любила и любит до сих пор: «Ты знаешь, что я твоя раба; я никогда не умела тебе противиться».
В результате муж Веры узнает о взаимоотношениях Печорина и Веры, между ним и женой происходит ссора. Однако Вера даже не помнит, о чем они говорили, что она отвечала. Вера говорит, что возможно, она сказала ему, что до сих пор любит Печорина.
Все это заставляет мужа Веры принять решение отъезда из Кисловодска. Вера пишет прощальное письмо Печорину и уезжает. В письме героиня признается Печорину, что никогда она больше не будет любить никого другого, потому что ее душа «истощила» на него все «свои сокровища, свои слезы и надежды».
Конец отношений Веры и Печорина
Отношениям Веры и Печорина пришел конец. Но могло ли быть иначе? Она замужем. В то время разводы были запрещены. Церковь не давала согласие на разводы без согласия мужа.
Если бы муж согласился, то такой развод всё равно бы вызвал переполох в обществе. И получился бы огромный скандал.
Даже если бы развод совершился, и молодые воссоединились, то Печорин всё равно бы не смог обеспечить жену.
Ни богатства, ни имени у него не было. Да и длительные отношения ему, скорее всего, надоели бы. Как надоедало ему всё и все.
Печорин человек острых ощущений. Ему чуждо однообразие. Нужны лишь запретные страсти. Вера же искала тихую и спокойную, размеренную в семейном уюте жизнь.
Семык пайрем йӱла[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
Семык Кугече деч вара, шым арня эртымеке, вÿргечын пурен, да рушарнян Трочын кечын мучашлалтын. Тынеш пурышо-влак изарня кече гыч пайремлаш тÿҥалыныт. Семык — шочмо калыкнан ик эн кугу жаплыме да йöратыме пайремже. Семык толмо дене ме кеҥежын толмыжым умылена. Кеҥеж пагыт ятыр тыглай огыл йÿлам конда. Нуно эше кугыза-влакын тыглай огыл тÿня умылымашышт дене кылдалтын. Ожнысо йÿла радам тыгак мер калыкын илыш радамжым йöнештарен колташ, родо-тукым дене пенгыде кылым кучен, келшен илаш полшен. Йÿла радам ожно пайремын чыла кечыштыжат шукталтын. Радамын кажне айдеме, еш, тукым шуктышаш улмаш. Вÿргечын да изарнян-пайремын тÿҥ кечылаштыже, кугезына-влак вес тÿняште улшо родыштым унала вучен вашлийыныт, мончаш пуреныт, тыгодым кажне тоштыеҥлан сортам чÿктен, кочкыш-йӱыш дене сийленыт, вара ужатен колтеныт. Вÿргече гыч изарняш вончымо йÿд осал вийын озаланыме жаплан шотлалтын. Тудо уда шоныш дене суртышко ынже логал манын, оза-влак кöгöн дене омсам петыреныт, тудым ылыжтеныт, шке суртыштым, ялыштым араленыт, тÿрлö йÿк-йÿаным луктын, осал шÿлышым поктеныт. Самырык-влак ты йÿдым мыскарамат ыштылыныт, рвезе-влак, мутлан, капка ончык пырням ораленыт, леведыш ÿмбак кÿзен, тÿньык рожым петыреныт, мончаште вÿд подым кумыктеныт. Варажым тÿшкан олыкыш воленыт да ӱжара нöлтымеш, ÿдыр-влак пеледышым погеныт. Пайрем годым калык ятыр оййöрам эскерен: мланде пашам ышташ огеш лий улмаш, ÿдырамаш-влак шӱртым чиялтен, вынерымат ошемден огытыл. Ты чарымым шуктыдымо койыш шолемым але тÿтаным пасушко конден кертыт. Кугарня, калыкыште тудым лопка Семык маныныт, тÿшкан жапым веселан эртарыме кече лийын. Мер калык кÿсле, шÿвыр сем почеш кап-кылым лывыртен, чоным куандарен. Ӱдыр-рвезе-влак семык пагытыштым ончычсо семынак веселан эртареныт. Тиде кечын чÿчкыдынак сÿанымат тарватеныт. Шуматын але рушарнян пайрем мучашлалтын. Тынеш пурышо марий-влак рушарнян Трочыным пайремленыт, а шочмо мланде шочмо кечылан шотлалтын. Тидын деч вара яра кеҥеж (уржа пеледме) тÿналын. Тудо 2-3 арня шуйнен. Тиде жапыште мланде пашам ышташ чаралтын.
Ожно Семык пайремлан тыгай мурым муралтеныт:
Кызыт Семык пайрем шуко шотышто тошто сынжым йомдарен, но туге гынат, южо районышто посна йӱла-влак аралалт кодыныт. Волжск районышто гын тиде пайрем йöршын мондалтын. Кызыт Семык да Агавайрем пайрем олмеш Пеледыш пайрем эртараралтеш.
Тувыртыш пайрем йӱла[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
Пургыж тылзе шумеке, да тылеч вара ушкалаш еш-шамыч ты пайремым шÿм пырткен вучат. Тудо у кинде семынак еш пайремлан шотлалтеш да идалыклан ик гана веле толеш. Мутат уке, тиде пайремын лÿмын палемдыме кечыже уке, тудо ондакракат, вараракат лийын кертын. Тылеч ондакше пеш шагал ешыште толын. Молан манаш гын, ожнат да кызытат уланрак сурт оза веле вольыкшым йыргешке кап-кыланым ашнен кертын. Вес семынже каласаш гын, тÿж ушкал качыжымат ондакрак кычалын, сандене презе ыштыме жапыштат, тувыртыш пайремжат ончычрак толын. Ушкал лийме вашеш оза ватын йÿд омыжат кÿрылтшö лиеш, сомылжат ешаралтеш. Мутлан, 3 — 4 арня ончыч, тудо, лийшаш ушкаллан, шÿльым шолтен пукша. Тыге тудын шöр корныжо сай лиеш маныт. Тÿж вольыкын водаржым шекланен, палышырак ÿдырамаш, могай презе шочшашым (ушкалаш але ÿшкыжаш) ончылгоч каласен кертын. Презе шочмеке, кугезе йÿлам жаплыше кажне оза вате кишан шÿжерым икмыняр кече посна лÿштен. Ушкалаш презе лийын гын, 9 лÿштышым, ÿшкыжашыным — 7 лÿштышым поген. Ситарен шуктымеке, тудым кöршöкыш иктаж 4 — 5 муным чÿчен, луген колтен. Вара шокшо конгаш тувырген кӱкташ шынден. Эрлашын тудым шокте вошт але марле гоч йоктарен, нугыдыжым, тувыртыш падыраш-влакым ойырен да ик кечылан пеҥгыдемаш коден.Тылеч вара свежа лÿштыш шÿжерым шолташ да кÿын шумекыже, тувыртыш падыраш-влакым ешараш веле кодеш. Тыге тÿҥ пайрем кочкыш ямде лиеш. Но тудо тыглай кочкыш огыл. Сандене ÿстембалсе тувыртыш кÿмыж йымаке ик кормыж шудым але шÿльö, уржа олымым пыштат. Тиде шотшым озан ушкалже шöран да кочкышым васартылшан ынже лий манме койыш дене умылтарат. Тувыртыш пайремлан тыгак тÿрлö моло кочкышымат, сийымат (мелнам, перемечым) ямдылат. Кочкышым ÿстел тöрыш чумырымеке, сортам чÿктат, вÿта гыч пöртыш презым нумал пуртат. Вара сурт оза презылан сайын шочашыже полшымыжлан Юмылан таум маныт. «Кинде гай виян лийже» манын презылан лÿмынак ямдылыме тувыртыш киндым пукшат. Киндым презе кочкын ок пытаре гын, йоча-влаклан пуат. Но оза вате ончыкыжат ушкалаш презе шочшо манын шона гын, тиде киндым рвезе йочалан огеш пу. Тувыртышым ончыч шке еш дене кочкыныт, вара родо-тукым, пошкудо-влакымат ÿжыныт. Шарнем йоча годсо пагытыштем, авамын шкет илыше шоҥго ӱдырамашым тувыртыш кочкаш ÿжын кондымекыже, тудын йомартле, чоным почын тауштен ойлымыжым. Шомакше мондалтын гынат, тудын поро тыланымаш кумылжо ок мондалт. Тиде пайремын ойыртемалтше кышаже весыштат палдырна. Тунам ÿстел кокласе олымбал ÿмбалан але лопка меж шовычым, але байковый одеялым шаралтен шинчыт ыле. Икманаш, тудо йоча чоныштат ала-могай у шижмашым шочыктен да вес ий марте тудын пӧртылмыжым вучаш изи тулым чӱкташ полшен.Тувыртыш кочмо годым, марий йÿла почеш, ятыр шкешотан койыш, пале-влак вашлиялтыт. Мутлан:
тувыртыш кочмо годым, суртыш кӧ эн ончыч пурымым (пӧръеҥ але ÿдырамаш) шекланеныт. Пöръеҥ толеш гын, оза ватын ушкалже ончыкыжо ушкыжаш презым конда. Ӱдырамаш толеш гын, ушкалаш презе шочмым вучыман;
мелнам кÿзö дене пÿчкын кочкат гын, лÿштымö ушкалетын чызыже шелышташ тÿҥалеш;
тувыртышым кочмо годым ÿстембалне вер гыч верыш тарватылаш тÿалат гын, лӱштымо годым ушкалет ик верыште шып шогаш огеш тÿҥал;
тувыртыш кочмо годым совлам комдык пыштет гын, ушкалет ÿян-шöран лиеш;
тувыртыш кочмо годым вÿдым йÿаш ок йöрö. Тиде чесым вÿдым йÿын-йÿын кочкаш тÿҥалат гын, оза ватын ушкалже лӱштымӧ годым шалаш тÿҥалеш. Сандене, кочкын лекмекат, икшывылан икмыняр жап вÿдым йÿаш огыт кÿштö ыле;
тувыртыш кочкаш ÿжмö еҥ тувыртышым шер теммешкыже авызлышаш. Тыге пуйто озан ушкалже кычалтылше (васартылше) огеш лий манын шоненыт.
Икманаш, тиде ойпого поянлык веле огыл, йоча туныктымо, калык педагогикын изи падырашыже, манаш лиеш. Тувыртыш пайрем кугезе койышым аралаш полша.
Любовь в ее жизни
Любовь в жизни Веры одна. Ею был и оставался Печорин. Дважды женщина пыталась устроить личную жизнь. Выходила замуж, родила сына, но не испытывала к мужьям ничего похожего с тем, что чувствовала к Григорию. Ради ребенка ей приходилось притворяться, изображая любящую, заботливую жену.
Встретив Печорина в Кисловодске, куда Вера приехала поправить пошатнувшееся здоровье, она понимает, что дорога ему по-прежнему. Все эти годы, она честно пыталась вычеркнуть его образ из памяти и забыть навсегда, но тщетно. Любовь оказалась сильнее.
Вера знала, что ей осталось недолго. Болезнь заарканила женщину, и выбраться из ее пут было невозможно. Лечение лишь поддерживало, но не исцеляло. Для Веры минуты с любимым были самыми ценными. Она вновь почувствовала себя счастливой, молодой и беззаботной. Просто быть рядом, просто ощущать его присутствие, прикосновение руки.
Крешене пайрем[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
Христиан верам кучышо-влак Шорыкйол пайремым Рошто пайрем дене пайремлаш тÿналыныт да 18 шорыкйол марте, Крешене деч ик кече ончычсо кече марте пайремленыт. 17 шорыкйолышто, йÿд шушан кажне еҥ, еш деныже але клубышто, олымым олтен, тул гоч тöрштылын. Тул гоч тöршталтымылан «Ияже кайыже, сайже кодшо» манына. Крешене вашеш йÿдым черкылаште служба-влак эртаралтыт. Шорчол (мӧчӧр) лийше ÿдыр-рвезе да йоча-влак, моло дене пырля черкыш кайышаш да «ияжым поктен лукшаш» улыт Йÿдым черкыште службышто шогат, эҥерлаште ыресым ыштен, тудлан шнуй шÿлышым пуртат. Кеч-могай вÿд ты кечын шнуй шÿлышан лиеш, сандене йÿштö вÿдыш йÿштылаш пурышо-влакат огыт черлане. Мöнгешла, идалык мучко черым палыде илаш тӱҥалыт, маныт.Тиде пайрем дене тÿрлö йÿла кылдалтын. Нуным палыме уто огеш лий манын шонен, икмынярым ушештарена:
Крешене деч ончычсо кастене, вÿдлан шнуй шÿлышым пуртымешке, кочкаш огеш лий;
суртым осал деч арален кодаш манын, тиде пайрем ончычсо кастеныже чыла окна ден омса ÿмбалан ыресым сÿретлыман;
18 январьыште уло еш дене оксам шотлаш гын, эре шийвундан лият;
ты пайрем кечын шорташ огеш йöрö, уке гын шинчавÿд деч нигунам от утло;
тиде кечын нигöм вурсаш ок йöрö;
тынеш пураш шонеда гын, тиде эн келшен толшо кече;
Kрешене кечын кидыш вÿдварам налаш огеш лий, уке гын кидда пеҥаш тÿҥалеш;
шнуй шÿлышым пуртышо вÿдым нигöланат пуаш огеш йöрö-пиалдам, тазалыкдам пуэда;
тиде вÿдым вÿйыш йоктарен, уло капым шÿалташ гын, ÿмбачында чыла осал мушкылт кая;
тоштыеҥ-влакым ушташ огеш лий, уке гын илыше-влак кокла гыч иктаж-кö колен кертеш;
кӧ тиде кечын пӧртыш ик таза яндар лумым пуртен, тудым шулыктарен, тиде вÿд дене шÿргыжым мушкеш, тудо кужу жап огеш шоҥгем;
тиде йÿдым ужмо омо шукталтеш.
Тиде пайрем годым теве могай пале-влакым шотыш налман:
Крешене кечын поран лÿшка гын, кинде лектыш чапле лиеш;
Таве, эҥер, кран, тулеч моло вер гыч кö эн ончыч вÿдым налеш, тудо идалык мучко ик ганат огеш черлане;
Черке воктене темкалыме вӱдым налмеке, кö корныштыжо камвозеш, ала вÿдшым йоктара, тудо кужун огеш иле. Тидым эше кугезына-влак шекланеныт;
Крешене кечын, кö ÿдырым йÿкташ кая, тудо пиалан илыш ден илаш тÿҥалеш.
Тиде кечын чылаштлан, кöм да мом паледа: пушеҥгылан, янлыклан, йöратыдыме вате але марийлан, эн йöратыме еҥлан, чыла тушманлан — шканда мом тыланеда, нуныланат тудымак тыланыза. Тиде вет те шканда, нунылан огыл, чынже дене, Юмылан тыланеда. Сандене Крешене пайрем кечын нигö дене ида вурседыл, ида ÿчаше. Мöҥгешла, тендан воктене кö уло, тиде кечын чылаштымат туге чот йоратыза, кузе нигунам йöратен огыдал! Тек кеч ты Юмын пайрем кечын тÿняште нимогай осал огеш ышталт, шыде койыш шагалемеш. Мемнан Петъял кундемыштына тиде пайрем аралалт кодын. Но южо еҥ кажне йÿлам эскерен ок шого. Самырыкракше шорчол вургемым лач веселан жапым эртараш гына уремыш чиен лектеш. Чаманен кодаш логалеш, южгунам калык нунын (шорчол маска-влак) деч лÿдешат.
Священные рощи
Кусото — священные рощи, которые так почитают марийцы. Религия подразумевает, что люди должны приносить чистоту в лес для публичной молитвы. Это жертвенные птицы, гуси или утки. Для проведения этого обряда каждая семья должна выбрать самую красивую и здоровую птицу, ведь марийский священник проверит ее пригодность для обряда посвящения. Если птица подходит, у него просят прощения, после чего проводят зажигание с помощью дыма. Таким образом люди выражают свое уважение духу огня, очищающему пространство от негатива.
в лесу молятся все моря. Религия этого народа построена на единстве с природой, поэтому они верят, что, касаясь деревьев и принося жертвы, они создают прямую связь с Богом.Сами рощи не были посажены специально, они были там долгое время. Согласно легенде, даже древние предки этого народа выбирали их для молитв, исходя из того, как расположены солнце, кометы и звезды. Принято делить весь лес на родовой, деревенский и генеральный. Кроме того, в одних можно молиться несколько раз в год, в других — только раз в семь лет. Моря верят, что в Кусото есть огромная энергетическая сила. Религия запрещает им ругаться, шуметь или петь в лесу, потому что согласно их вере природа является воплощением Бога на Земле.
Чистота и нравственность
Вера терзалась от угрызений совести перед мужем. Она ценила, уважала супруга, но не любила. Общий ребенок не сблизил. Вера всегда держала супруга на расстоянии. Засыпала с одним, думая и представляя другого. Это предательство по отношению к нему, но изменить что-то в сложившейся ситуации было невозможным.
Когда супруг уехал по делам служебным, Вера пригласила Печорина к себе домой. Она надеялась, что ночной визит в дом останется незамеченным для окружающих, но ошибалась.
Слухи разлетелись по городку довольно быстро. Общество решило, что Печорин навещал княжну Мэри, но только Вера знала, где и с кем он провел эту ночь. Устав от мучивших угрызений совести, Вера признается мужу в измене.
Сÿрeм пайрем[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
Кугезе йÿла почеш шудо солаш лекме деч ончыч калыкна кеҥеж пагытеш толшо ик эн тÿҥ пайремжым эртарен. Тиде — Сӱрем, мланде пашам ыштен илыше тукымын акрет годсо йöратыме сомылжо. Сӱрем пайреман кажне суртоза кÿчан-межаным (тагам) але сурт кайыкым чоклаш ямдылен. Тыге ик шот дене кеҥеж тургым вашеш Юмым пелештен, поро тазалыкым, сай игечым йодын кумалын. Вес шот гыч ончалмаште, ял калык шудо солаш, почешыже уржа-сорла тÿҥалмашеш шыл кочкышым чеслен, кӧргӧ вийым чумырен. Сÿремлан ямдылалтме. Сÿрем — тошто пайрем. Кеҥеж пайрем коклаште тудо эн пытартышлан лийман. Сÿрем деч вара пайрем ок лий, паша тÿҥалеш. «Сӱрем» манме мут тюрк калык йылме гыч пурен, «кудалыштше» манме лиеш. Чын, Сÿрем годым марий-шамыч яра имне дене эрташ кудалыт. Чылт тошто шот дене шуктат гын, Сÿрем деч ончыч отышто кумалтышым ыштат. Вара иже пасу покшелне Сÿрем лиеш. Кумалтыш ок лий гын, Сÿремат ок лий. Сÿрем керек-кунамат кеҥежым, Петро гутлаште, лийман. Южо ийыште лач Петро кечыштак лиеш, южгунам кече вара. Сÿрем лийшаш раш палдырнымеке, рвезе-марий-шамыч Сÿрем пуч ден Сÿрем лупшым ышташ лÿмын кугу чодыраш каят. Пучшо-пуалтыш, ний лупшыжо — Сÿрем кастене шорвал кочмо годым иям покташ ямдылалтеш. Пÿчым ямдылымеке, Сÿрем деч иктаж арня ончыч пуалташ тӱҥалыт. Кас еда тунам марий яллаште мӱндырчак пуч йук шокта. Тудо годымак марий вате-шамыч пурам шолтат, перемечым кÿештыт, ÿячам, моло кинде-шинчалымат ямдылат.
Сÿремыш лекметӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ
Сÿрем кечыште, кечывал эрталтымеке, марий-шамыч пеш чаплын такыр пасуш лектыт: кугырак-шамыч тарантасым, повозкым кичкен, ватыштым-шочшыштым шынден кудалыт; рвезе-марий-шамычше яра имне дене кудал лектыт. Тарантас укеанже янлык орвам кычка. пÿгеш онгырым пижыктат. Ӱдырамаш-шамыч тунам сывыным чиен лектыт. Миен шогалмеке, Сÿрем ончылно шогышо марий-шамыч пучым пуалтат. Пуч тунам чылаже лу-лучко погына. Тошто мастар-шамыч рвезылакшылан тошто мурым пуалтен ончыктат. Пуч йÿк тунам ик жаплан чарныде мӱгырен шога. Пуалтыме коклаште, чоклымо деч ончыч, яра имнешке-шамыч эртарен кудалыт. Ончык лекшылан пöлекым мойн пуымаш уке. Сÿрем калык, ончык лекшым ончен, кычкырен моктен гына шога. Сÿремыште нергежым чыла шуктен пытарымеке, каяш тарваныме деч ончыч, яра имнешкан-шамыч, чыла погынышо калык йыр, у-у-у! манын кычкырен-кычкырен, кум гана пеш чот кудал савырнат. Савырнен пытарымеке, вара, тунамак тарванен, погынышо калык мöҥган-мöҥгышкыжö, але уна кудышкыжо кудал шалана.
Шöрвал кочмотӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ
Мöнгыш шаланен пытарымеке, марий-шамыч ял еда шöрвалым 7-8 пöрт гыч ик кудывечышке погат. Тушто лӱмын шелык лиеш. Шöрвал погымо годым рвезе-шамыч, сурт еда и-и-и! да у-у-у! манын кычкырен-кычкырен, оралтым, саварым, капкам, пöртöнчылым Сÿрем лупш дене кырен, иям поктен куржталыштыт. Шӧрвалым ик суртыш погымеке, тӱшкан кочкаш тÿҥалыт. Шичшыже-шинчеш, вер укеанже йол ÿмбачын кочкеш. Совлам южыжо шке помышыштыжо коштыкта. Кочкын пытарымеке, шöрвал кондышо марий ватым, шовыржым шарен, шенгечше Сÿрем лупш дене шыман пералтен тауштат. Тыгай йӱлам адак ӱдырамашым осал шӱлыш деч утарыме шот дене ыштат.
Сÿремым ужатыметӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ
Эрлашыжым, кечывал деч ончыч, марий-шамыч уржа пасуш Сÿремым ужаташ погынат. Тушкыжо орва дене лекмаш уке: яра имнешкан да йолешке-шамыч веле лектыт. Имне кушкыжшо-шамыч тушто калык ончылно адак ик гана эрташ кудалыт. Вара тушечын нуно вигак пундышан олыкышко Сÿрем кудалташ кудалыт. Миен шумеке, толшо-шамыч чыла Сÿрем пуч, лупш-шамычымат, кугу пундыш пелен «Вес ий марте чеверын!» манын кычкырен, лупшен кышкат. Пуч йÿк ушна. Сÿрем пыта. Уна-шамычат кодшо сийым тышеч-тушеч погкалат да мöҥган-мöҥгышкышт каен пытат. Эрлашыжымак марий-шамыч пашалан пижыт.
Значение праздника.
День образования автономии является знаменательным событием в жизни марийского народа. В результате образования МАО были созданы благоприятные условия для единения народа, развития образования и просвещения, ликвидации культурной и экономической отсталости Марийского края
Праздник, подтверждающий эти преобразования, стал важной составной частью духовной жизни марийского народа. С течением времени содержание праздника менялось, но основные идеи, заложенные в первые годы его становления, остались
Праздник провозглашает идеи сохранения единства марийского народа, бережного отношения к своей самобытной культуре, языку, любви к родному краю, дружбы с другими народами, проживающими в республике.
Сроки и время проведения.
Праздник установлен в честь образования Марийской автономной области (1921) и имеет государственный статус, проводится каждый год 4 ноября. Впервые праздничное торжество состоялось 1 марта 1921 года. В 1936 году 5 декабря МАО была преобразована в Марийскую АССР , и Чрезвычайный XI съезд Советов в ознаменование данного события и принятия Конституции республики, перенес праздник на 21 июня. С 1960 по настоящее время, значимый для республики праздник, справляется 4 ноября — день подписания В.И.Лениным и М.И.Калининым декрета «Об образовании автономной области марийского народа».
Сугынь[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
Нарашта-шамыч, мый ынде шоҥго улам, вашке вес тÿняш каем, капем мландеш возеш, чонем узьмакыште (райыште) лиеш. Кужу илышнам порын илен эртараш тöченам, вашке уке лиям, колышт, поро ойем умылен нал. Илен эртаренам шке курымем. Эшеат ожныжым мыланем кочам тыге ойла ыле: «Илат-илат тынарыш шуыт: пел кидыште кинде лиеш, пел кидыште паша лиеш. Айдеме мыняре куштылгым кычалеш, тунаре илышыжлан кÿчыкым муэш. Сакой семын сулыкыш пура, сулыкыш пурымо ÿмбач мланде валне илыш пужла, юмын ÿмыр еҥ деч торла, осал койыш вожаҥеш. Кÿртньö кынелеш, киямат лишемеш, еҥ пелен кÿзö печалтеш, айдемын вийже иземеш, шыдыже овара. Юмын пÿрымö сугыньыш кÿртньым кутынь-йожек-тореш кыдалат, тÿрлö семын вурседылыт, улыжымат-укежымат коркалат. Ожно годым шакше мутым коденыт, юмын лÿмым, поро койышым нöлтеныт. Пеш шыдешкыме годым тыге веле вурсеныт: «Руашет оварген велже! Кочкышетым пий кочшо! Уныка-шамыч, нарашта-шамыч, юмын пÿрымö сугынь веке кумылын лийза! Ода колышт гын, вожылмаш пыта. Кызыт окса шерге. Жап эрта, оксат шулдештеш, юмын пÿрымö илыш кÿлеш шергештеш. Оксам кочкаш ок лий, окса дене мÿшкыр ок тем, эртак кÿлеш юмын пÿрымö. Кызыт кеч-кузеат оксалан пижын толашат, юмо олмеш жаплат да саде оксат садакат йокрокеш кодеш. Еҥ чоным окса кияматыш веле нангая. Окса чон налше. Окса поянлык огыл, уш-кид дене ыштыме пого-кугу поянлык. Мыланна шергын шога юмын семын илымаш. Еҥым пызырымаш – сулыкан паша, вурседыл илымаш – сулык койыш. Те, нарашта-шамыч, тыгане пашаш ида пиж, юмым жаплыза, изиракым аралыза. Тыгай еҥ нигунамат осалым огеш ыште, шарлен-тÿланен ила. Ик еҥат, ик нöшмö пырчат юмо деч утлен ок керт. Осал ыштыше осалын пыта, сайым ыштыше сайын шуна».Теве, уныка-шамыч, тугане илыш толеш, айдеме шулдештеш, ваш-ваш нимом ужаш огыт тÿҥал, айдеме пужлымо ваштареш огыт шого.Чон перегаш нимо деч йöсö, пасум лекташ нимом ок шого, ÿмырым илен эрташ чот неле. Неле гынат, юмо полшымо дене пиалан лият. Шкан мо порым шонет, весыланат тугак. Еҥ кÿм кудалта гын, тый поро мутым кудалте, поро ой дене пöртылеш, изирак кÿ кугырак кÿ лийын пöртылеш. Кертам-моштем манын, ÿчым ит ыште, изи ÿчат кугу титакыш наҥгая. Поро паша туртшо чоным кандара. Кузе мÿкш-шамыч ваш-ваш полшен йытыран илат, тугак айдемыланат илаш кÿлеш. Ош Поро Кугу Юмо авам-ачам ончен-колыштын илаш каласен. Пашаде кочкын илаш каласыме огыл, юмын еҥ пашаште тырша, капыштыже эреак вÿр коштеш, таза лиеш. Кö мландыште узьмакыште улшыла илаш йöрата, тудо, юмын сугынь деч торлен, ÿмыржым кӱчыкемда. Пушеҥгым арам кÿрышташ-тодышташ каласыме огыл. Тудым логалаш ок лий, сусыр пушенге айдеме гаяк кошка, шортеш. Чылажат шот дене, шуко огыл, шагал огыл, илышлан ситышым веле нал. Нимомат Ош Поро Кугу Юмо эпере тавален каласен огыл, эпере тавалет-икшыветлан ок код. Шойышташ каласыме огыл, тÿрлö вере шÿвалаш каласыме огыл, эҥер йогыныш шÿвалат гын, сусыргет. Илыш тÿҥалтыш тÿҥ Ош Кугу юмын тиде поро ойжо нарашта-шамычлан порын илен эртараш, поро икшывыштын порыштым ужаш пÿрыжö, маныныт.
Предания об Овде
Согласно легенде, упрямая Марийка когда-то жила на Земле и разозлила богов. Для этого она превратилась в Овду, ужасное существо с большой грудью, черными волосами и искривленными ногами. Люди избегали его, так как он часто наносил ущерб, проклиная целые деревни. Хотя, возможно, и ей это поможет. В старину ее часто видели: она живет в пещерах, на окраине леса. Пока так думают моряки. Религия этого народа основана на природных силах, и Овда считается изначальным носителем божественной энергии, способным нести как добро, так и зло.
В лесу есть интересные мегалиты, очень похожие на блоки антропогенного происхождения. Согласно легенде, именно Овда построила оборону вокруг своих пещер, чтобы люди не беспокоили ее. Наука предполагает, что древние моря защищались с их помощью от врагов, но сами обработать и установить камни не могли. Поэтому эта местность очень привлекательна для экстрасенсов и магов, ведь считается, что это место могущественной силы. Иногда его посещают все народы, живущие поблизости. Несмотря на близость мордвы, марийцев и удмуртов, их религия различна и их нельзя отнести к одной группе. Многие из их легенд похожи, но не более того.
Характеристика Веры
Портрет
Описание Веры, её внешности даёт всё тот же доктор Вернер, приятель Печорина. От него мы узнаём, что она является родственницей княгини Лиговской по мужу, «очень хорошенькая… среднего роста, блондинка, с правильными чертами, цвет лица чахоточный, а на правой щеке чёрная родинка».
Лицо её поразило доктора своей выразительностью. Такие лица бывают только у людей с богатым внутренним миром, они отражают наличие у них глубоких чувств и мыслей. Таким образом, уже по одному внешнему виду Веры можно сказать, что это не пустышка, а женщина привлекательная, мудрая и тонко чувствующая.
Умение любить
Образ Веры в романе «Герой нашего времени» ярко характеризует её любовь к Печорину. Она уже второй раз замужем, но в сердце хранит верность ему одному. Замужество – это лишь материальная необходимость, возможность поставить на ноги сына, дань условностям общества. Тогда как любовь к Печорину – неподвластное её воле душевное влечение. Из содержания разговора во время их первой встречи на водах становится понятно, что Вера пыталась, но так и не смогла забыть свою любовь. И в Кисловодск, возможно, приехала, чтобы попрощаться с ним, предчувствуя свою близкую смерть от болезни.
Она ничего не требует от своего возлюбленного взамен, принимает его таким, какой он есть, – со всеми слабостями и пороками. Для неё наслаждение просто быть с ним рядом, ловить его взгляд, ощущать пожатие руки.
Нравственная чистота
Вера уважает своего мужа как отца и ничего не может поделать со своим чувством к Печорину. Она назначает ему тайное свидание у себя ночью в отсутствие супруга. Однако когда разразился скандал и все стали думать, что Печорин в это время посещал княжну Мери, Вера не выдерживает и во всём признаётся мужу. Лгать для неё – невыносимо.